«جشنواره فیلم‌های ایرانی پراگ» (Film Festival ÍRÁN:CI) پس از دو سال که به‌علت همه‌گیری کرونا برگزار نشده بود، امسال دهمین دوره‌اش را برگزار کرد. این جشنواره در هر دوره که برگزار می‌شود فیلم‌سازان و علاقه‌مندان به سینمای ایران را در محیطی صمیمی و پرشور گرد هم می‌آورد. این دوره هم هرچند اندک فیلم‌سازان دعوت شده از داخل ایران نتوانستند به علت ممنوع‌الخروجی در این جشنواره شرکت کنند و بسیاری از فیلم‌سازانی که فیلمشان به نمایش درآمد، یا در زندان‌اند یا به «قید وثیقه» در خارج از زندان به سر می‌برند، اما حضور فعال‌تر فیلم‌سازان ایرانی خارج از کشور حال و هوای خاصی به آن داده بود. گفت‌وگوی کوتاهی با کاوه دانشمند درمورد برگزاری جشنواره امسال که بر خیزش انقلابی «زن، زندگی، آزادی» متمرکز شده بود، انجام دادیم، که در ادامه می‌توانید آن را مطالعه کنید.
لطفا درباره تاریخچه «جشنواره فیلم‌های ایرانی پراگ» و اینکه از چه بخش‌های تشکیل می‌شود، توضیح دهید.
جشنواره فیلم ایرانسی از سال ۲۰۱۲ در شهر پراگ شروع شد و از سال اول با سه بخش فیلم‌های داستانی بلند، فیلم‌های بلند مستند و فیلم‌های کوتاه، کار خودش را شروع کرد. تمرکز جشنواره بر روی سینما و فیلم‌سازان مستقل ایران در داخل و خارج از کشور بود و در ۱۰ دوره گذشته، بخش‌های مختلفی به جشنواره اضافه شده است که در این میان می‌توان به مرور آثار کلاسیک و بخش‌های جانبی مثل کارگاه آموزشی و سمینارهای سینما و همچنین برنامه‌هایی مانند نمایشگاه عکس، اجرای موسیقی و تئاتر اشاره کرد.
دوره اول جشنواره ایرانسی در سال ۲۰۱۲ با مضمون «زنان سینمای ایران» کار خودش را شروع کرد و حالا پس از ۱۰ سال، دوباره با مضمون «زن، زندگی، آزادی» به مرور آثاری پرداخته است که یا فیلم‌سازان زن ساخته‌اند، یا موضوع و محورش زنان‌اند.
پس نه در شعار که در عمل نشان دادید زنان هنرمند ایرانی چقدر پرشمارند و به‌تنهایی می‌توانند یک بخش جشنواره را پوشش دهند.
فعالیت زنان در سینمای مستقل ایران یکی از پررنگ‌ترین و فعال‌ترین نمونه‌ها در سرتاسر دنیا است و به همین خاطر، تمرکز بر روی موضوعات زنانه به بخشی مهم از جشنواره ایرانی تبدیل شده است.
چرا دهمین جشنواره که امسال برگزار شد، رقابتی نبود و به عبارت دیگر تبدیل شده بود به جشنواره جشنواره‌ها؟
با توجه به شرایط بسیار ویژه ایران و سینمای ایران در سال جاری، تصمیم بر این شد که دوره دهم جشنواره بر روی گزیده‌ای از آثار مهم سینمای ایران در ۲۰ سال گذشته که حکومت ایران سانسور، توقیف و محدود کرده بود، متمرکز شود. طبیعتا با کنار هم قرار دادن آثاری که در سال‌های مختلف و در شرایط مختلف ساخته شده‌اند، داوری به مبحث پیچیده‌ای تبدیل می‌شود. هم‌زمان، با شرایط بسیار تلخ و ناگواری که در ایران در جریان است، مباحثی مثل جایزه و جشن برای ما رنگ باخته‌اند. آنچه بایستی امسال جشن گرفته شود، شجاعت مردم بزرگ‌منش ایران است که در مقابل ظلم و ستم به پا خاسته‌اند.
افتتاحیه جشنواره با چه فیلم یا فیلم‌هایی بود و چرا؟
افتتاحیه جشنواره با فیلم «خرس نیست» جعفر پناهی آغاز شد که مهم‌ترین تولید سینمای مستقل امسال ایران است و با کمال ناباوری جعفر پناهی هم در حال حاضر در زندان است. ما تلاش کردیم تا در افتتاحیه جشنواره فیلمی را روی پرده به مخاطبان چکی نشان دهیم که به‌تنهایی ردپای سال‌های طولانی سانسور و زورگویی از یک‌طرف و ایستادگی و موفقیت فیلم‌سازان مستقل ایران را از طرف دیگر به نمایش بگذارد.
امیدوارم با توجه به نقض حکم آقای پناهی تا این گفتوگو منتشر می‌شود، ایشان هم آزاد شده باشند.
من هم همین‌طور. ایشان و همه فیلم‌سازان، هنرمندان، روزنامه‌نگاران و فعالان سیاسی کشور به همراه شمار بزرگی از مردم شجاع ایران که به‌ناحق در زندان‌های سرتاسر کشور به سر می‌برند.
سایر فیلم‌هایی که در این قسمت پخش شد، چه فیلم‌هایی بودند و واکنش به آن فیلم‌ها را چگونه می‌بینید؟
فیلم‌هایی مثل «زنان بدون مردان»، «پسر-مادر»، «هزاران زن»، «پرسپولیس»، «کشتزارهای سپید»، «به امید دیدار»، «رادیوگرافی یک خانواده» و «ابر بارانش گرفته» نمونه‌هایی از مجموعه امسال جشنواره‌اند که یا فیلم‌سازان آن‌ها در زندان‌اند، یا تبعید شده‌اند، یا فیلم‌ها را حکومت ایران توقیف و ممنوع کرده است.
کاوه فرنام هم بعد از پخش فیلم‌های محمد رسول‌اف درمورد فیلم‌های ایشان و سلامتی‌شان صحبت‌هایی کردند...
بله. جلسات پرسش و پاسخ متعددی در طول جشنواره برگزار شدند و کاوه فرنام هم در این جلسات و بعد از نمایش دو اثر شاخص از محمد رسول‌اف، درمورد این فیلم‌ها، نحوه ساخت آن‌ها، شرایط فیلم‌سازی در ایران برای فیلم‌ساز مهمی همچون محمد رسول‌اف و شرایط و وضعیت فعلی او با مخاطبان چک گفتوگو کردند.
Read More
This section contains relevant reference points, placed in (Inner related node field)
در بخش مستند، فیلم «رادیوگرافی یک خانواده» ساخته فیروزه خسروانی که متاسفانه او هم با قید وثیقه در خارج از زندان است، نمایش داده شد و «جای خالی دوست»، مستند دیگری بود ساخته محمدعلی طالبی که در تبعید خودخواسته به سر می‌برد که هر دو به موضوع زنان می‌پردازند، استقبال از این دو فیلم و سایر فیلم‌های بخش مستند چگونه بود؟
نمایش تمامی فیلم‌های بخش مستند جشنواره بسیار گرم بود و در تمامی نمایش‌ها، سالن‌های سینما پر بودند. بعد از نمایش فیلم جای خالی دوست هم جلسه پرسش و پاسخ با محمدعلی طالبی برگزار شد و مخاطبان فیلم سوال‌های بسیاری از ایشان پرسیدند. ما امیدواریم که در دوره‌های بعدی جشنواره بتوانیم میزبان فیلم‌سازهای درخشانی مثل خانم خسروانی هم باشیم که متاسفانه در این دوره امکان حضورشان در جشنواره میسر نبود.
البته پخش دو فیلم درخشان «پارک مارک» و «مری زن می‌خواد» بکتاش آبتین که عملا به دست جمهوری اسلامی به قتل رسید هم شایان توجه است.
بله. ما وظیفه خودمان دانستیم که در بخش مستند جشنواره، آثار بکتاش آبتین را مرور کنیم. او فیلم‌ساز، شاعر و نویسنده‌ای بسیار درخشان بود که عملا در زندان کشته شد و ما تلاش کردیم تا با نمایش دو فیلم از این فیلم‌ساز فقید، مخاطبان جشنواره را با کارهای درخشان او و هم با ظلم بی‌حد حکومت ایران در قبال او و بسیاری دیگر از هنرمندان ایرانی آشنا کنیم.
حضور خانم سوسن تسلیمی و آنا شاباتاووا، دستیار شناخته شده واتسلاو هاول را چگونه ارزیابی می‌کنید.
کاشت درختی در پراگ برای بزرگداشت مردم شجاع ایران و با شعار پرمعنای «زن، زندگی، آزادی»، مهم‌ترین اتفاق این دوره از جشنواره بود، به‌خصوص که ما این افتخار را داشتیم که یکی از مهم‌ترین چهره‌های سینمای ایران در کنار یکی از مهم‌ترین چهره‌های سیاسی جمهوری چک، این درخت را با هم در یکی از تاریخی‌ترین پارک‌های پراگ کاشتند. این اولین بار است که در تاریخ روابط جمهوری چک و ایران، نشانی از مردم ایران در کشور چک ثبت می‌شود و مایه افتخار ما است که این نشان هم‌زمان با جشنواره و در حمایت از خیزش‌های انقلابی ایران صورت گرفته است.
حضور کانون تازه تاسیس ایفما (کانون فیلم‌سازان مستقل ایران) پررنگ بود و ظاهرا همکاری‌های این کانون برای برگزاری هرچه بهتر جشنواره دهم گسترده‌تر از این حضور بود.
بله. مایه خوشحالی ما و جشنواره است که در این دوره با کانون همکاری کردیم و توانستیم در رساندن صدای سینمای مستقل ایران به گوش مخاطبان چکی، با هم همکاری بسیار نزدیکی داشته باشیم و امیدوارم که این شروع یک همکاری طولانی بین جشنواره و کانون بشود. شماری از اعضا و فیلم‌سازان کانون هم در جشنواره حضور پیدا کردند و در جلسات پرسش و پاسخ بعد از نمایش آثار هم شرکت کردند و با این همکاری، گفتمانی خیلی پربار بین مخاطبان و اعضای کانون هم شکل گرفت.
امیدوارم سال دیگر در ایران آزاد فیلم‌هایی که دچار ابر‌سانسور موجود نیستند، ساخته شوند و جشنواره شما با رونق بیشتری برگزار شود. چه برنامه‌ای برای جشنواره یازدهم دارید، آیا باز رقابتی می‌شود؟
ما هم امیدواریم که دوره بعدی جشنواره با حضور فیمسازان ایرانی و به‌خصوص فیلم‌سازانی که هم‌اکنون یا زندانی‌اند، یا حق خروج از کشور را ندارند برگزار شود. برنامه‌ریزی دوره بعدی جشنواره از ماه آینده شروع خواهد شد و تصمیم‌گیری‌ها درمورد مضمون و برنامه جشنواره در اولین جلسه تیم جشنواره در ماه فوریه مشخص می‌شود.
